تست نفوذ (Penetration Testing) یکی از ارکان اساسی در امنیت سایبری است که به سازمان‌ها کمک می‌کند قبل از آنکه مهاجمان واقعی از آسیب‌پذیری‌ها سوءاستفاده کنند، ضعف‌های امنیتی خود را شناسایی و برطرف کنند.

چرخه تست نفوذ شامل مراحل مختلفی است، اما نقطه شروع آن همواره جمع‌آوری اطلاعات (Information Gathering) یا همان Reconnaissance است. اگر این مرحله به‌طور دقیق و اصولی انجام نشود، کل فرآیند تست نفوذ با شکست مواجه خواهد شد.

جمع‌آوری اطلاعات چیست؟

جمع‌آوری اطلاعات فرآیند شناسایی و گردآوری داده‌های مرتبط با هدف است. این داده‌ها می‌تواند شامل آدرس‌های IP، دامنه‌ها و زیر دامنه‌ها، سرویس‌ها و پورت‌های باز، نسخه نرم‌افزارها، تنظیمات شبکه و حتی اطلاعات عمومی منتشر شده در اینترنت باشد.

این مرحله به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:

جمع‌آوری اطلاعات غیرفعال (Passive Recon):

در این روش بدون برقراری ارتباط مستقیم با سیستم هدف، داده‌ها از منابع عمومی مانند موتورهای جستجو، پایگاه‌های داده عمومی، سرویس‌های OSINT و ابزارهایی مثل Shodan یا Censys جمع‌آوری می‌شود.

جمع‌آوری اطلاعات فعال (Active Recon):

در این روش، تستر به‌صورت مستقیم با سیستم هدف ارتباط برقرار می‌کند. به‌عنوان مثال استفاده از Nmap برای اسکن پورت‌ها یا ابزارهایی مانند Nikto و DirBuster برای شناسایی مسیرها و سرویس‌های در حال اجرا.

چرا مرحله جمع‌آوری اطلاعات حیاتی است؟

شناسایی سطح حمله(Attack Surface)

جمع‌آوری اطلاعات به متخصص امنیت دیدی جامع از نقاط ورودی احتمالی می‌دهد. بدون نقشه دقیق از سیستم هدف، تست نفوذ بیشتر شبیه یک فعالیت کورکورانه خواهد بود.

صرفه‌جویی در زمان و منابع

با داشتن اطلاعات کامل، تمرکز تست روی بخش‌های حساس‌تر و مهم‌تر معطوف می‌شود. این امر باعث صرفه‌جویی در زمان و منابع انسانی و مالی می‌گردد.

کاهش ریسک شناسایی شدن

استفاده از روش‌های غیرفعال باعث می‌شود فعالیت تست نفوذ کمتر به چشم بیاید و تیم دفاعی نتواند به‌راحتی متوجه اجرای تست شود. این امر برای شبیه‌سازی یک حمله واقعی اهمیت بالایی دارد.

پایه‌گذاری مراحل بعدی  تست نفوذ

اطلاعاتی که در این مرحله گردآوری می‌شود، ورودی مستقیم مراحل بعدی مثل اسکن آسیب‌پذیری (Vulnerability Scanning) و بهره‌برداری (Exploitation) است. هرچه داده‌ها دقیق‌تر باشند، احتمال موفقیت در بهره‌برداری از آسیب‌پذیری‌ها بیشتر خواهد بود.

پیامدهای ضعف در جمع‌‌آوری اطلاعات

نادیده گرفتن این مرحله یا انجام سطحی آن می‌تواند پیامدهای جدی داشته باشد:

• از دست رفتن فرصت کشف آسیب‌پذیری‌های کلیدی
• طولانی‌تر شدن زمان تست به دلیل تلاش‌های بی‌هدف
• ارائه گزارشی ناقص و غیرقابل اتکا به سازمان

ابزارها و تکنیک‌های جمع‌آوری اطلاعات

برخی ابزارها و تکنیک‌های متداول در این مرحله عبارتند از:

ابزارهای Passive Recon:

Shodan

Censys

Whois

Google Dorking

ابزارهای Active Recon:

Nmap

Netcat

Nikto

DirBuster

انتخاب ابزار و تکنیک مناسب بستگی به اهداف پروژه، حساسیت سیستم هدف و میزان مجاز بودن فعالیت‌های تست دارد.

جمع‌آوری اطلاعات را می‌توان سنگ‌بنای تست نفوذ دانست.

همچنین جمع‌آوری اطلاعات از مهمترین سرفصل‌های دوره CEH از شرکت EC-Council است.

هرچه این مرحله دقیق‌تر و حرفه‌ای‌تر انجام شود، کیفیت کل پروژه افزایش خواهد یافت. در واقع، یک تست نفوذ موفق حاصل ترکیب دانش فنی، ابزارهای مناسب و جمع‌آوری اطلاعات جامع است. بنابراین هیچ تیم امنیتی نباید اهمیت این مرحله را دست‌کم بگیرد.